علامات حقیقت و مجاز 9 (8/ 10/ 93)

تعریف تبادر

ما به تبع بحث های کفایه وارد بحث تبادر و تعریف آن شدیم. مرحوم آخوند تبادر را «انسباق معنی به ذهن از لفظی که مجرد از قرائن است» می دانند. بعد از مرحوم آخوند همه به تبع ایشان در تعریف تبادر همان «انسباق» را طرح می کردند. مرحوم آقا ضیاء و محقق اصفهانی هم از جمله همین اصولیین هستند که رفت و برگشت هایی را در ذیل این تعریف مطرح کرده اند و مرحوم حضرت امام از این رفت و برگشت ها به این نتیجه رسیده اند که: تعریف مشترکی از تبادر وجود ندارد و به همین دلیل می گویند: باید دقت بیشتری در تحلیل تبادر و معنای انسباق صورت بگیرد.

سوالی که مرحوم حضرت امام آنرا مطرح می کنند این است که مراد شما از «انسباق» چیست؟ سبقت چه چیزی از چه چیزی را شما انسباق می گویید؟

سه حالت برای انسباق تصویر می شود:

علامات حقیقت و مجاز 8 (12/ 9/ 93)

تعریف تبادر

بحثمان در علامات حقیقت و مجاز بود که گفتیم: امام دو مقدمه برای کل این بحث مطرح کرده اند:

1. ثمره علامات حقیقت و مجاز فقط در استعمال نیست بلکه در وضع هم هست.

2. مراد از وضع، فقط وضع تعیینی نیست بلکه ما با اصل پیوند لفظ با معنا کار می کنیم و در مواردی مختلفی ثمره دارد مانند: استعمال ثلاثی، استعمال غلط، اطلاق، صرف تصور لفظ.

به همین دلیل بهتر است به جای عنوان «علامات حقیقت و مجاز» از عنوان «علامات حقیقت و غیر حقیقت» استفاده کنیم که شامل مجاز و اطلاق و استعمال غلط و تنطق و استعمال می شود.

اما گفتیم لازمه کلام امام این است که وضع و استعمال دو پوشه عرفی و عقلایی دیده شود.