تخصص وجود 10 (15/ 10/ 93)

تبیین سخن آیت الله جوادی و بررسی کلام بهمن یار از منظر ایشان

بحثمان در تخصص وجود بود. عرض کردیم ملاصدرا سه پله تخصص برای وجود بیان کرده اند: تخصص وجود به نفس حقیقت وجود -که برای واجب است- و تخصص وجود به مرتبه و تخصص وجود به ماهیت را مطرح کردند.

ذیل همین بحث این سوال را مطرح می کنند که با مبنای اصالت الوجود، چگونه وجود با ماهیت تخصص پیدا می کند؟ ایشان در اینجا عبارات بوعلی را مطرح کرده و ادعا می کنند که ایشان تخصص وجود به ماهیت را با فضای اصالت الوجود بیان می کنند. و حتی می توان گفت بوعلی وجود امکانی فقیر را هم تصویر کرده است.

تخصص وجود 9 (10 /10 /93)

عبارات بوعلی و بهمن یار از منظر ملاصدرا

بحثمان در تخصص بود که عبارات آیت الله جوادی و آیت الله مصباح و آقای فیاضی را خواندیم و وارد عبارات صدرا در اسفار شدیم و مرحوم آخوند هم در اسفار عین عبارات بوعلی را نقل کردند.

صدرا در صدد بیان این مطلب است که بوعلی در تخصص از اصالت الماهیت عبور کرده و وارد فضای اصالت الوجود شده است و حتی بحث تشکیک را هم به همان معنای ادق مطرح کرده اند که اگر نگاه به مرتبه واجب کنیم مرتبه واجب کل هستی را پر کرده است و غیر باقی نمی گذارد.

ایشان عین تعبیرات بوعلی را ابتدا از کتاب «مباحثات» و بعد هم از کتاب «تعلیقات» می آورند:

تخصص وجود 8 (7/ 10/ 93)

تخصص وجود از منظر ملاصدرا و بوعلی

حضرت آیه الله جوادی و آیه الله مصباح و آیه الله فیاضی بحث تخصص را اثباتی ومعرفت شناسانه تلقی می کنند. و بعد از مسئله تشکیک –چه با مبنای وحدت در عین کثرت و چه وحدت محض و چه کثرت محض- تخصص اثباتی معنایی ندارد. علی الاقل در دوقسم دوم و سوم تخصص اثباتی است. چون هر وحدتی بخواهی بعد از تشکیکِ تباینِ وجودات  تصور کنی، اثباتی است. با مبنای اصالت الوجودی هم که کثرت به ماهیت بود باز اثباتی و ذهنی است.

بعد به مبنای ملاصدرا می رسیم: ایشان بعد اصالت الوجود بحث تخصص را مقدم بر تشکیک کردند (اقای مصباح این را موید میگرفتند که بحث تخصص، مفهومی است و در تشکیک حیث ثبوتی را بررسی کنیم).

تخصص وجود 7 (11/ 9/ 93)

نظریه ملاصدرا و ملاهادی در تخصص وجود

بحثمان در تخصص وجود به اینجا رسید که آیت الله مصباح و آیت الله جوادی تخصص را بر مفهوم وجود تطبیق می دهند.

آیت الله مصباح می گویند که حال که بحث مفهومی است نه ثبوتی بنابراین جایگاه آن قبل از تشکیک است نه بعد از آن. ایشان برای تأیید کلامشان به اسفار اشاره می کنند که مرحوم ملاصدرا هم این بحث را قبل از تشکیک و بعد از برهان اصالت الوجود طرح کرده اند.

ملاصدرا می گوید:

و لیعلم أن تخصص کل وجود إما بنفس حقیقته

در اینجا مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر «نفس حقیقت وجود» می فرمایند:

تخصص وجود 6 (9/ 9/ 93)

مفهومی بودن تخصص وجود از دید آیت الله جوادی

بحثمان در تخصص وجود بود که عرض کردیم لازمه مبنای آیت الله جوادی آملی این است که هر سه نوع تخصص را اثباتی و مفهومی معنا کنند:

تخصص نوع سوم: روشن است که ایشان ماهیت را کاملا مفهومی و اثباتی می دانند و جایگاهی در ثبوت برای آن قائل نیستند.

تخصص نوع دوم: لازمه حقیقی و ثبوتی دیدن این نوع، بردن مرتبه و حد در خارج است که ایشان آن را قبول ندارند.

تخصص نوع اول: ایشان می گویند که ما تا زمانی که در فلسفه با مراتب و تشکیک کار کنیم به ثبوت و ذات نمی رسیم و چون در مقابل مرتبه اعلی مراتبی دیده می شود مرتبه اعلی محدود شده و نمی تواند واجب باشد بلکه با صادر اول کار می کنیم نه واجب. حال از آنجا که ما ثبوت را واجب می دانیم بحثمان در اینجا کاملا مفهومی است. و زمانی هم که در عرفان با نفی تشکیک کار کنیم در آنجا هم چون رسیدن به ذات ممکن نیست با مظهر اول و فیض منبسط کار می کنیم. یعنی چون ثبوت، ذات واجب است و رسیدن به آن ذات ممکن نیست بحث ما در عرفان هم اثباتی و مفهومی خواهد بود و ما ثبوتی نداریم.