عنوان بحث: تخصص وجود
علامه در بدایه بعد از بحث تشکیک این بحث تخصص وجود را در یک عنوان مستقل مطرح می کند.
الفصل السادس فی ما یتخصّص به الوجود
تخصّص الوجود بوجوه ثلاثة:
أحدها:
تخصّص حقیقته الواحدة الأصلیّة بنفس ذاتها القائمة بذاتها؛
تخصص نوع اول که مربوط به وجود قائم به ذات است. که در اینجا با وجود شامل و فراگیر کار می کنیم که این وجود عالم را پر کرده است چرا که وجود غیر ندارد.
و ثانیها:
تخصّصها بخصوصیّات مراتبها غیر الخارجة عن المراتب
دومین نوع تخصص وجود، تخصص هر یک از مراتب آن است. مثلا وجود ضعیف و وجود قوی یا وجود علت یا وجود معلول هر یک تخصصی دارند که خصوصیات این مرتبه در مراتب دیگر نیست. در اینجا با آن وجود شامل و فراگیر کار نمی کنیم به خلاف نوع اول.
و ثالثها:
تخصّص الوجود بإضافته إلى الماهیّات المختلفة الذوات و عروضه لها، فیختلف باختلافها بالعَرَض.
نوع سوم، تخصص وجود بواسطه ی ماهیات است. مثلا وقتی می گوییم «الانسان موجود». در این مثال وجود با ماهیت انسان تخصص پیدا کرده است. پس با اختلاف ماهیت، وجود نیز بالعرض اختلاف پیدا می کند. یعنی اختلاف بالاصاله برای ماهیت است و ما این را بالعرض به وجود بار می کنیم. یعنی احکامی که برای ماهیت است برای ماهیت است اما بالعرض و المجاز به وجود نسبت داده می شود که این همان فرع دوم از فروعات اصالت الوجود است.