علامات حقیقت و مجاز 5 (1/ 9/ 93)

جایگاه بحث علامات حقیقت و مجاز در کلام حضرت امام

بحثمان از طرح جایگاه علامات حقیقت و مجاز در کفایه شروع شد. و بیان کردیم که آیت الله سبحانی و آیت الله فاضل نیز در صدد پاسخ به این سوال هستند.

در مورد مطالب آیت الله سبحانی اشکال کردیم که امام این بیان را برای کل علامات حقیقت و مجاز دارند نه فقط تبادر. بلکه آن را به عنوان دو مقدمه برای کل بحث علامات حقیقت و مجاز ذکر می کنند.  

و به آیت الله فاضل هم اشکال کردیم که ارزش بیان امام، زمانی روشن می شود که شما توجه به مجاز سکاکی و بیان آیت الله بروجردی داشته باشید؛ چون آیت الله بروجردی می گویند با توجه به مجاز سکاکی، جایگاه و ارزش بحث علامات حقیقت و مجاز در «کیفیت اراده» مشخص می شود.

آیت الله سبحانی هم اصل کلام آیت الله بروجردی یعنی «کیفیت اراده» را قبول می کردند اما کیفیت اراده را به ادعا و غیر ادعا معنا می کردند نه به انتقال شدن یا نشدن به معنایی دیگر.

علامات حقیقت و مجاز4 (26/ 8/ 93)

جایگاه بحث علامات حقیقت و مجاز از منظر آقایان مرحوم بروجردی، مرحوم فاضل، آقای سبحانی و حضرت امام خمینی

بحثمان در «علامات حقیقت و مجاز» بود که گفتیم حضرت امام برای این بحث دو مقدمه را ذکر کرده اند، اما شاگردان ایشان (مرحوم فاضل و آیت الله سبحانی) سیر حضرت امام را در این بحث رعایت نکرده اند.

حال در اینجا نظرات مرحوم بروجردی، مرحوم فاضل و آقای سبحانی را بررسی می کنیم و در پایان هم می گوییم امام ناظر به همه اشکالات و بحثها، بحث را طرح کرده اند.

مرحوم بروجردی:

مرحوم آقای بروجردی با توجه به مبنای سکاکی و مسجد شاهی، کلام مشهور در بحث علامات حقیقت و مجاز را نمی پذیرند و می گویند: با مبنای سکاکی تفاوتی بین مجاز و حقیقت در معنای موضوع له نبوده و مجاز همیشه استعمال در موضوع له است بنابر این علامات حقیقت و مجاز به پوشه استعمال مرتبط شده و متفرع بر اصول لفظیه خواهد بود.

ایشان می گویند: مشهور که بحث علامات را مقدم بر اصول لفظیه می کردند با مبنای خودشان در مجاز سازگار است؛ چون تفاوت اصلی مجاز و حقیقت ناشی از وضع بود شما در ابتدا باید با علامات حقیقت و مجاز معنای حقیقی و مجازی را تشخیص می دادید و بعد از آن به سراغ استعمال می رفتید و با استفاده از اصول لفظیه مراد جدی متکلم را کشف می کردید. اما با توجه به مبنای محقق مسجد شاهی که مجاز را استعمال در ما وضع له می دانند دیگر استعمال در غیر ما وضع له نداریم که بخواهیم قبل از استعمال معنای موضوع له را کشف کنیم بلکه همه استعمالات در معنای موضوع له صورت گرفته است. به همین دلیل جایگاه علامات حقیقت و مجاز دیگر وضع نخواهد بود.