اندیشه نوشت

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «علامات حقیقت و مجاز از دید محقق اصفهانی» ثبت شده است

جایگاه علامات حقیقت و مجاز از دید مرحوم محقق اصفهانی و مرحوم آقا ضیا

جایگاه بحث از منظر محقق اصفهانی

بحثمان در علامات حقیقت و مجاز بود که گفتیم حضرت امام (ره) دو مقدمه برای این بحث طرح کرده و نتیجه می گرفتند که این علامت ها برای مقام وضع است نه استعمال.

محقق اصفهانی بیانی شبیه همین بیان امام را در تبادر مطرح می کردند:

ایشان در جواب مشهور می گفتند که وضع، علت تبادر نیست بلکه مقتضی آن است و با تصویر مقتضی بودن اصل وضع برای تبادر نتیجه می گرفتند که دوری که مشهور بر اساس علم به وضع تصویر می کردند درست نبوده و ذات وضع ربطی به علم و جهل ندارد هر چند در ادامه می گفتند با تصویر ذات وضع و مقتضی بودن آن برای تبادر هم دور قابل تصویر است اما نحوه تصویر این دور متفاوت با بیان مشهور بود که در نهایت هم باید با اجمال و تفصیل این دور را جواب داد.

جایگاه بحث علامات حقیقت و مجاز از دید محقق اصفهانی

در جلسات گذشته گفتیم حضرت امام (ره) برای بحث علامات حقیقت و مجاز دو مقدمه بیان کرده و با جدا کردن پوشه ها، جایگاه بحث علامات حقیقت و مجاز را روشن کردند. سایر بزرگان این بحث را ذیل تبادر طرح کرده اند به دلیل اینکه تبادر را معلول وضع دیده اند.

مرحوم آخوند تبادر را «انسباق معنا به ذهن به مجرد سماع لفظ و با غض نظر از اراده متکلم و قرینه» معنا کردند و بیانی در مورد علیت یا اقتضای وضع نسبت به تبادر نداشتند اما شاگردان ایشان بحث را به فضای علیت برده اند که از جمله آنها مرحوم محقق اصفهانی (ره) است.

عبارت نهایه الدرایه:

ایشان در نهایه الدرایه این چنین عبارت می آورند:

وضع مقتضی تبادر است نه علت آن

معنى کون التبادر علامة، کونه دلیلا إنّیّا على الوضع‏

معنای اینکه تبادر علامت وضع است به این جهت است که تبادر به شکل برهان انی ما را از معلول به علت منتقل می کند.